Rikonstruksioni i Gjeopolitikës Botërore dhe Pozicioni i Evropës
Në fund të fundit, bota po hyn në një epokë të re të rivaliteteve të mëdha gjeopolitike. SHBA, Rusia, Kina dhe fuqitë e tjera po rishkruajnë balancat e fuqisë, ndërsa Evropa rrezikon të mbetet një spektatore në këtë proces. Nëse nuk vepron tani, ajo mund të humbasë jo vetëm ndikimin e saj në arenën ndërkombëtare, por edhe vetë kohezionin e saj të brendshëm.
Biseda telefonike mes Donald Trump dhe Vladimir Putin, e ndjekur nga takimi i tyre sy më sy për të negociuar ndalimin e luftës në Ukrainë, paraqet një dinamikë të re në skenën gjeopolitike globale.
Fakti që Evropa është lënë jashtë këtyre bisedimeve thekson dobësinë e saj në vendimmarrje dhe mungesën e një qëndrimi të përbashkët në çështjet madhore ndërkombëtare.
Një zhvillim i tillë ngre pikëpyetje serioze mbi të ardhmen e rendit global dhe mbi aftësinë e Bashkimit Evropian për të mbrojtur interesat e tij. Për dekada, Evropa është përpjekur të ndërtojë një arkitekturë politike dhe ekonomike të bazuar në bashkëpunim, por mungesa e unitetit brenda vetë bllokut shpesh e ka bërë atë të paefektshme.
Ky fenomen u pa qartë edhe në rastin e Kosovës, ku pesë shtete anëtare të BE-së ende refuzojnë ta njohin pavarësinë e saj, duke dëshmuar se Unioni nuk ka një qëndrim unik për çështje të rëndësishme ndërkombëtare.
Këtë shpeshherë e ka potencuar kryeministri Kurti kur thoshte se vetë Evropa ka gjasa të shpërbërjes.
A është Trump në një mision për të dobësuar Evropën?
Trump, i njohur për politikën e tij “America First”, ka treguar në të kaluarën se nuk e sheh Bashkimin Evropian si një aleat të fortë, por më tepër si një rival ekonomik dhe politik. Nëse ai rikthehet në pushtet, mund të pritet që politika e tij ndaj Evropës të jetë edhe më e ashpër.
Mundësia që ai të synojë dobësimin e Shengenit – një nga shtyllat kryesore të integrimit evropian – nuk është e pamundur. Shengen, i cili garanton lëvizjen e lirë brenda BE-së, është tashmë nën trysni për shkak të krizave të emigracionit, terrorizmit dhe pandemive. Nëse SHBA, nën udhëheqjen e Trumpit, ndikon në përçarjen e mëtejshme të Evropës, atëherë BE-ja mund të hyjë në një fazë të rrezikshme fragmentimi.
Dështimi i Evropës për të ndërtuar një politikë të fortë të jashtme është evidente.
Një nga problemet më të mëdha të Bashkimit Evropian është mungesa e një strategjie të përbashkët gjeopolitike. Ndërsa fuqitë e mëdha, si SHBA, Rusia dhe Kina, ndjekin me vendosmëri interesat e tyre strategjike, Evropa shpesh mbetet e ndarë dhe e paaftë të veprojë në mënyrë të pavarur.
Rasti i luftës në Ukrainë e ka dëshmuar këtë më së miri. Ndërsa SHBA ka udhëhequr mbështetjen për Ukrainën, Evropa është gjendur mes interesave të ndryshme kombëtare dhe mungesës së një force të përbashkët ushtarake. Nga ana tjetër, Rusia dhe Kina vazhdojnë të zgjerojnë ndikimin e tyre global, duke sfiduar dominimin perëndimor.
A është koha për një Evropë më të fortë?
Nëse Evropa dëshiron të mbetet një lojtar relevant në politikën botërore, ajo duhet të bëjë disa ndryshime thelbësore:
• Forcimi i unitetit politik dhe strategjik – BE-ja duhet të ketë një qëndrim të qartë dhe të përbashkët në çështjet ndërkombëtare, duke shmangur përçarjet e brendshme që dobësojnë pozitën e saj.
• Autonomi më e madhe ushtarake dhe diplomatike – Varësia nga SHBA për sigurinë nuk është një opsion i qëndrueshëm afatgjatë. Evropa duhet të investojë më shumë në mbrojtjen e saj dhe të krijojë një politikë të jashtme më të pavarur.
• Reforma e sistemit të vendimmarrjes – Rasti i Kosovës është një shembull se si vetoja e disa shteteve mund të pengojë vendimet e mëdha. Një mekanizëm më efektiv i vendimmarrjes është i nevojshëm për të shmangur bllokimet politike.
